Saz çalan az sayıdaki Batı Avrupalı müzisyenlerden biri olan Berlinli müzisyen Petra Nachtmanova, bu telli çalgının efsanevi kökenleri peşinde Berlin’den yola çıkıp yedi ülke, 10.000 kilometre aşarak sazın doğum yeri Horasan’a gitti.
Avusturya’da Leh bir anne ile Çek bir babanın kızı olarak dünyaya gelen ve Türkçe dahil sekiz lisanı çok iyi derecede konuşan Nachtmanova’nın bu etkileyici seyahati, direktör Stephan Talneau tarafından bir yol belgeseli haline getirildi. 2.000 yıldır jenerasyonları bir ortaya getiren sazın, yüzyıllardır nasıl hâlâ birçok kültürün kalbinde yer aldığını öğrenmek isteyen Nachtmanova’nın seyahatini husus alan “Saz” belgeseli seyirciyle buluştu.
Biz de Petra Nachtmanova ile hem Saz belgeseli hem de hayat üzerinde kusursuz bir sohbet gerçekleştirdik.
Keyifli okumalar…
Saz ve kelam birleşmesine fokuslandım
– Öncelikle bize biraz kendinizden ve işlerinizden bahseder misiniz?
Viyanalı göçmen çocuğu olarak büyüdüm, annemle ve kardeşimle. İngiltere’de tarih okudum. Yaklaşık 10 yıldır Berlin’de yaşıyorum, müzikle ve farklı kültürlerle ilgileniyorum. Solo dışında Telli Turnalar (Anadolu halk müziği), OKO (polifonik pop) ve Karmatürji (etnik/elektronik) projelerinde çalıyorum ve müzik söylüyorum. Diğer projelerde konuk sanatçı olarak çıkıyorum.
– Yaşadığınız yer Avusturya’da ve genel olarak Avrupa’da saz pek de tanınan bir çalgı değil. Pekala, nasıl merak sardınız? Kaç yaşından beri ilgileniyorsunuz?
Berlin’de Bağlama çok tanınan bir çalgı aslında. Natürel belirli etraflarda. Onu dışardan çok kolay görmüyorsun. Viyana’da Anadolu kökenli bir sürü aile yaşıyor ancak Viyana’da bağlamayı hiç fark etmemişim. Berlin’de fark ettim. Ben yaklaşık 10 sene evvel bağlamayla tanıştım.
– Sazın köklerini araştırmaya birinci nasıl/ne vakit karar verdiniz?
Çaldığım enstrümanın gerisinde kocaman bir tarih saklandığını anladığım vakit. Saz ve kelam birleşmesine fokuslandım, bildiri taşıma öyküsüne…
Çok fazla çekim yaptık
– Saz belgeseli nasıl şekillendi?
Kaç sene evvel araştırmacı arkadaşım Peter McMurray ile Berlin’de bir Aşık araştırma projesini düşünüyorduk. Sonra direktör Stephan Talneau katılınca bir sinema fikri doğdu ve bir seyahat fikri şekillenmeye başladı. Maddi takviye almak için bir kaç sene daha uğraştık, en zoru oydu zati…. Sanırım bütün belgeseller için geçerli bir gerçek. En son çekim ve sonra çok vakit alan post-production, onu Stephan yapmış.
– Belgesel için toplam ne kadar yol kat etmiş oldunuz?
3 ay yoldaydık. Yaklaşık 5000km.
– Kiminle görüşüleceğine ve sorularınıza nasıl karar verdiniz?
Kolay değildi alışılmış zira sanatçı çok ve hepsiyle buluşup sohbet edemezsin. Esasen buluştuğumuz müzisyenlerin bile hepsi 90 dakikalik sinemaya girmedi, seri yapmak gerekir 😉 Çok fazla çekim yaptık.
– Sizin bilhassa aklınızda kalan kimler, hangi anlatılar var?
Ayşe Sewaqi Dersimli bayan ozan, Aşık Nargile Azerbaycan geleneğinde Tiflis’te yaşayan bayan Aşık, Zeynel Dede, Erzurum’dan Aşık Mertoğlu, İran Türkmenlerinden Dotar(saz) ustası Yousef Dibaei ve ailesi
Sohbetleri sayamam….tabii müzik ve ruh sanırım. Müzik dışında ençok tabiat, ziraat, zerzevat kalitesi ve hayat kalitesi hakkında konuştuk…..Köy/şehir hayatları ve dünyadaki ekonomik durumu….
Negatif fikirlerden uzak durun
– Siz nasıl karar verdiniz belgeselci olmaya?
Sinemacı Belgeselci aslında Stephan Talneau. Fakat bütün ön araştırmalarını ben yaptım ve sonra ayrıntılar için yardımcı direktörümüzle çalıştık. Türkiye için Selcen Küçüküstel İran için Yalda Yazdani, Bosna için Tea Mikic, Arnavutluk için Verjana Abazaj, Bulgaristan için Neda Milanova ve Azerbaijan için Rashid Aghamaliev. İsimlerden fark ettiyseniz Rashid Beyefendi dışında hepsi bayan.
– Belgesel çekmek isteyen bayanlara ne tavsiye edersiniz?
Negatif fikirlerden uzak durun, sizin motivasyonunuzu kıran insanlardan uzak durun, korkmayın ve projeye nitekim inanıyorsanız onu kesinlikle yapın. Vazgeçerek sonra pişman olursunuz.
Kadinvekadin
