Dünya Sıhhat Örgütü’nün öncülüğünde sigaranın insan sıhhati üzerindeki yıkıcı tesirlerine dikkati çekmek, kullanımını azaltmak ve toplumsal şuur oluşturmak gayesiyle her yıl 9 Şubat, “Dünya Sigarayı Bırakma Günü” olarak anılıyor.
Bugün dahil olmak üzere aslında neredeyse her gün, sigarayı bırakmak için yeni bir baht diyebiliriz.
Dünyada her gün 22 bin kişi olmak üzere yılda 8 milyondan fazla kişi tütün eseri kullanımına bağlı hastalıklar sebebiyle hayatını yitiriyor.
Bu kategoride yer almamak ise büsbütün bizim elimizde.
AKCİĞER KANSERİNE YAKALANMA RİSKİ FAZLA
Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası direkt tütün kullanımının sonucuyken 1,2 milyondan fazla kişi de tütün eseri kullandığı için değil tütün eserinin dumanına maruz kaldığı için hayatını kaybediyor.
Tütün eseri kullanan bireylerin akciğer kanserine yakalanma yahut akciğer kanserinden ölme riski, tütün eseri kullanmayan şahıslara nazaran %15 – %30 kat daha fazla…
Peki sigarayı nasıl bırakabiliriz?
SİGARAYI BIRAKMAK İÇİN NE YAPABİLİRSİN?
İşte sigarayı bırakmak isteyen tiryakilerin yapması gerekenler;
Karar Verin
Sigarayı bırakma konusunda kararlı olmalısınız. Bu, motivasyonunuzun temelidir.
Destek Kümesi yahut Profesyonel Yardım
Sigarayı bırakmak için dayanak kümelerine katılabilirsiniz.
Doktorunuzdan yahut bir uzmandan profesyonel yardım alabilirsiniz.
Nikotin Değiştirme Tedavisi (NDT)
Nikotin sakızı, nikotin bandı yahut nikotin spreyi üzere eserlerle nikotin alımını azaltabilirsiniz.
İlaçlar
Bupropion yahut vareniklin üzere reçeteyle verilen ilaçlar sigarayı bırakma sürecinizi kolaylaştırabilir.
Motivasyon ve Hedefler
Neden sigarayı bırakmak istediğinizi net bir formda belirleyin.
Bırakma tarihini planlayın ve bu tarihe odaklanın.
Tetikleyicileri Tanımlama
Sigara içme alışkanlığını tetikleyen durumları ve hisleri belirleyin.
Bu tetikleyicileri önlemek yahut diğer bir şeyle değiştirmek için stratejiler geliştirin.
Destek Sistemi
Aileniz, arkadaşlarınız yahut sevdiklerinizden takviye isteyin ve onlardan sigarayı bırakma sürecinizde sizi desteklemelerini isteyin.
Stres Yönetimi
Alternatif gerilim idaresi teknikleri, yoga, meditasyon yahut derin nefes alma üzere aktiviteleri deneyin.
Egzersiz
Düzenli idman, hem fizikî hem de ruhsal olarak yardımcı olabilir.
Sağlıklı Beslenme
Sağlıklı bir diyet sigarayı bırakma sürecinizi dayanaklar.
Sigara İçilmeyen Ortamları Seçin
Sigara içilmeyen alanlarda vakit geçirmeye çalışın.
Geri Dönüşlere Hazır Olun
İlk denemeniz başarısız olursa, endişelenmeyin. Birçok kişi birden fazla deneme yapar.
Kendinizi Ödüllendirin
Bırakma amaçlarınızı başarıldığında ödüllendirin.
Gelecekteki Yararları Göz Önünde Bulundurun:
Sigarayı bırakmanın uzun vadeli sıhhat yararlarını düşünün.
İyimser Olun
Olumsuz kanılar yerine müspet ve optimist bir yaklaşım benimseyin.
UZMANLAR NE DİYOR?
Medipol Mega Üniversite Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Bayram, “Sigara akciğerlere teneffüs yoluyla girerek, kan dolanımı aracılığıyla bedenin öteki bölgelerine de ulaşıyor. Hasebiyle birinci gayesi akciğer oluyor. Akciğerde yüzden fazla hastalığa neden olabiliyor. Bunların başında kanser, KOAH ve kronik bronşit üzere hastalıklar geliyor. Elbette öbür organları da konuşmamız gerekiyor.
Sigara, bedenin çabucak hemen her organına ulaşabiliyor ve böylelikle insanların aklına gelmeyen pek çok hastalığın gelişmesine yol açabiliyor. Mesane kanseri, böbrek kanseri, bağırsak kanseri, kalp-damar hastalıkları. Bunların da en büyük nedeni sigara. Hasebiyle sigaranın akciğerlere yahut bedene verdiği ziyanlar artık çok yeterli bilinen bir konu.” diye konuştu.
“SİGARAYA BAŞLAMA YAŞI MAALESEF DÜŞTÜ”
Bayram, “Burada farklı bahislere da değinebiliriz: Toplumdaki sigara kaynaklı ziyanların yükü nedir? Ülkemizdeki sigara içme oranı nedir? Bu hususlarda maalesef karnemiz zayıf. Türkiye, dünyada en çok sigara tüketilen 10 ülkeden biri. Sigara şirketleri için önemli bir pazar pozisyonundayız.
Bu bahiste geçmişte değerli adımlar atıldı; Türkiye’de epey güzel ve olumlu gelişmeler kaydedildi. Fakat son yıllarda sigarayla çabada bir yavaşlama hissediliyor. Bu nedenle Türkiye’nin tekrar kararlı bir biçimde gayrete dönmesi gerektiğini düşünüyorum. Sigarayla uğraşta en büyük önceliğimiz çocuklar olmalı.
Maalesef sigaraya başlama yaşı 12-13’e kadar düştü ve bu yaşlarda, şimdi beden ve bilhassa akciğerler ile başka organlar tam gelişimini tamamlamadığı için sigara tüm bedene hasar veriyor; ileride daha erken yaşta önemli meseleler ortaya çıkıyor. Örneğin, son periyotta kimi ülkelerde kıymetli adımlar atıldı. İngiltere’de 2009 yılından sonra doğmuş çocuklara hayatları boyunca sigara satış yasağı getirilmesi planlanıyor. Yani bu yıldan sonra doğanlara hiçbir halde sigara satılmaması öngörülüyor. Emsal bir uygulama ülkemizde de hayata geçirilebilir.” tabirlerini kullandı.
“SİGARAYA HİÇ BAŞLANMAMALI”
Bayram, “En değerli bahis, sigaraya hiç başlamamak olmalı. Sigaraya başladıktan sonra bırakmak oldukça uğraş ve zahmet gerektiriyor. Elbette bu mümkün; bırakma konusunda önemli muvaffakiyetler elde edilebiliyor. Lakin hiç başlamamak, jenerasyonları korumak ismine çok daha kıymetli bir strateji. Evvelce Türkiye’de erkeklerde sigara içme oranı bayanlara nazaran çok daha yüksekti. Lakin son yıllarda bayanlardaki sigara içme oranlarının da erkeklere yaklaştığını görüyoruz. Bu durumun kesinlikle fark edilmesi ve önlenmesi gerektiğini bilhassa vurgulamak istiyorum.
Nargile konusuna da değinmek istiyorum. Günlük pratikte, poliklinikte “Sigara içiyor musunuz?” diye sorduğumda, “Hayır hocam, sigara içmiyorum, yalnızca nargile içiyorum.” yanıtını alıyorum. Güya nargile temizmiş, sigara kadar ziyanlı değilmiş üzere bir algı oluşmuş durumda.
Özellikle son 3-5 yıldır bunu çok sık gözlemliyorum. Hatta evvelce sırf haftada bir yahut ayda bir dışarıda nargile içilirken, artık meskenlerde nargile bulundurulduğunu görüyoruz. Meğer nargilenin de temiz olmadığını, en az sigara kadar ziyanlı olduğunu bilhassa belirtmeliyim.” şeklinde konuştu.
“ELEKTRONİK SİGARALAR, EN AZ SİGARA KADAR ZARARLI”
Bayram, “Bir başka bahis da elektronik sigaralar. Elektronik sigaralar da en az sigara kadar ziyanlı; hatta daha erken periyotta önemli sıhhat meselelerine yol açabiliyor. Türkiye’de kanun gereği elektronik sigaranın satışı ve ithalatı yasak, lakin internet siteleri yahut birtakım marketler üzerinden bunlara hâlâ ulaşmak mümkün. Bu hususta da daha sıkı kontroller yapılması gerektiğini düşünüyorum.” dedi.
“HERKES SİGARAYI BIRAKABİLİR”
Bayram, “Sigara bağımlılığını özetle iki cinste ele alıyoruz: fizyolojik bağımlılık ve ruhsal bağımlılık. Fizyolojik bağımlılık dediğimizde nikotin bağımlılığından bahsediyoruz. Nikotin, beynin makul merkezlerinde bağımlılık yaratıyor ve sonluluk, el titremesi, ağız kuruması, kişinin kendini ruhsal açıdan berbat hissetmesi üzere durumlara neden olabiliyor.
Bu belirtiler daha ağır tablolar olsa da kısa müddette düzelebiliyor; yani kişi bir-iki ay içinde bu tesirlerden arınabiliyor. Asıl zorluk ruhsal bağımlılık. Şahıslar, kendilerini motive ettiklerinde bir-iki ay sigara içmeyip nikotin bağımlılığını aşabiliyorlar.
Ancak ruhsal bağımlılık dediğimizde işin içine ömür biçimi giriyor: Örneğin çay içerken, arkadaşlarla bir ortaya gelirken ya da rastgele bir aktifliğe giderken sigara içme alışkanlığı ortaya giriyor. Bu ömür usulünü değiştirmek daha uzun vakit alıyor. Sigaraya karşı duygusal hasret bir-iki yıla kadar sürebiliyor. Biz bir yıl boyunca hiç sigara içmemeyi, başarılı bir ‘sigara bırakma’ olarak tanımlıyoruz. ‘Ben sigarayı bırakamam.’ kanısı katiyetle yanlış. Herkes sigarayı bırakabilir; kâfi ki istesin ve birinci adımı atsın.” dedi.
